Dyżur – wybrane zagadnienia

Dyżur jako jedna z form pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy, został uregulowany w Kodeksie pracy w rozdziale V „Praca w godzinach nadliczbowych”.

Autor publikacji:
Monika Smulewicz

Data publikacji:
2024-03-11

Podstawa prawna – art. 1515 Kodeksu pracy, czyli dyżur pracowniczy

§ 1. Pracodawca może zobowiązać pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (dyżur).

§ 2. Czasu dyżuru nie wlicza się do czasu pracy, jeżeli podczas dyżuru pracownik nie wykonywał pracy. Czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku, o którym mowa w art. 132 i 133.

§ 3. Za czas dyżuru, z wyjątkiem dyżuru pełnionego w domu, pracownikowi przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, a w razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego – wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia.

§ 4. Przepisu § 2 zdanie drugie oraz § 3 nie stosuje się do pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy.

Czy dyżur może być zaplanowany w harmonogramie pracy?

W art. 1515 § 1 zapisano m.in., że pracodawca może zobowiązać pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę. Definicja dyżuru została umieszczona w rozdziale „Praca w godzinach nadliczbowych”, a jak wiadomo pracy w godzinach nadliczbowych nie można planować. A co z dyżurami?

W powszechnie obowiązujących przepisach prawa pracy nie ma zapisów, dotyczących planowania pracy pracownikowi na dyżurze, a zatem planowanie dyżurów nie jest zabronione.

Prawo do odpoczynku dobowego/tygodniowego

Jeżeli planujesz w harmonogramach dyżury, musisz pamiętać, że czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku dobowego czy tygodniowego, czyli nie może trwać całą dobę lub weekend (sobota, niedziela).

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku III APa 3/14 z dnia 18 lutego 2014 r.

TEZA: 1. Art. 151[5] § 2 kodeksu pracy przewiduje, że czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku. Przepis ten nie rozróżnia rodzaju dyżuru (zakładowego i pełnionego w domu). Oznacza to, że zobowiązanie powoda do odbierania telefonu i stawienia się w razie potrzeby w wyznaczonym miejscu pozostawało w opozycji do przysługującego pracownikowi odpoczynku.

2. Niezapewnienie pracownikowi dobowego lub tygodniowego odpoczynku od pracy stanowi naruszenie dóbr osobistych zatrudnionego. W takim wypadku pracodawca powinien liczyć się z obowiązkiem zapłacenia zadośćuczynienia.

Czy czas dyżuru jest wliczany do czasu pracy?

Podstawową zasadą jest, że czasu dyżuru nie wlicza się do czasu pracy, jeżeli podczas dyżuru pracownik nie wykonywał pracy. W trakcie dyżuru pracownik oczekuje na konieczność wykonania pracy, samo oczekiwanie nie wyrządza żadnych skutków czasopracowych. Natomiast jeżeli w trakcie dyżuru praca zostanie wykonana to czas poświęcony na jej wykonanie zalicza się do czasu pracy.

Czas wolny za pełnienie dyżuru

Generalnie za czas dyżuru, z wyjątkiem dyżuru pełnionego w domu, pracownikowi przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, a w razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego – wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia.

Odbiór godzin za dyżur odbywa się w porozumieniu z pracodawcą i za jego zgodą. Nie ma automatyzmu np. świadczenie pracy w trakcie dyżuru daje prawo do późniejszego stawienia się w pracy w dniu następnym, bez zgody pracodawcy lub jego przełożonego.

Pracownik niepełnosprawny czy może świadczyć pracę na dyżurze

Praca w ramach dyżuru, jest to bycie w gotowości do wykonywania pracy poza normalnymi godzinami pracy, podjęcie pracy w trakcie dyżuru jest tożsame z pracą w godzinach nadliczbowych. Pracownik niepełnosprawny, który nie ma odpowiedniego orzeczenia od lekarza (zgody) na pracę w godzinach nadliczbowych nie może pełnić dyżuru, gdyż nie będzie mógł świadczyć pracy.

Autor publikacji:
Monika Smulewicz

Newsletter

Zostawienie adresu email jest równoznaczne ze zgodą na otrzymywanie ode mnie wiadomości i z akceptacją naszej Polityki Prywatności.

Polityka prywatności
Dziękujemy!

Sprawdź wpisy
na blogu

  • 2024-06-12
  • 5 min czytania

Przestój z winy pracodawcy w czasie zleconej pracy w nadgodzinach

Tworząc prawo ustawodawca stara się przewidzieć różne sytuacje, które mogą wystąpić w relacjach społecznych, w tym także tych związanych z zatrudnieniem pracowników.

  • 2024-04-09
  • 4 min czytania

Zadaniowy system czasu pracy – ogólne zasady

Ze względu na rodzaj czy też system organizacji czasu pracy nie zawsze można określić przedział czasu, w którym powinna zostać ona wykonana. Dlatego też ustawodawca przewidział możliwość ustalenia czasu pracy za pomocą wymiaru zadań do wykonania przez pracownika lub grupę pracowników. (Art. 140 K.P.)

  • 2024-03-25
  • 3 min czytania

Dopełnienie czy nadgodzina

Czy czasami masz wątpliwości jak zakwalifikować godziny pracy pracownika niepełnotetatowego?

  • 2024-03-13
  • 3 min czytania

Problematyczny odpoczynek tygodniowy

Czy zdarzyło Ci się, że chcąc zaplanować odpoczynek tygodniowy zgodnie z przepisami tak, aby przypadał na niedzielę okazywało się, że nie jest to możliwe? Jeśli tak, to zaraz dowiesz się kiedy tak się może zdarzyć i skąd ten kłopot.

  • 2024-03-04
  • 6 min czytania

Podróż służbowa – miejsce świadczenia pracy

Planowanie i rozliczanie podróży służbowych, choć wydaje się rzeczą prostą, niekiedy sprawia, że rodzą się związane z wyjazdem wątpliwości, np.: czy dany wyjazd jest wyjazdem służbowym?

  • 2024-02-26
  • 6 min czytania

Ile wynosi dopuszczalny limit pracy w godzinach nadliczbowych

Ile wynosi roczny limit godzin pracy oraz godzin nadliczbowych? Czy muszą wystąpić przesłanki, pozwalające na pracę w godzinach nadliczbowych?