Podstawowy system czasu pracy – wady i zalety

Podstawowy system czasu pracy bez względu na rodzaj wykonywanej pracy może być stosowany wobec wszystkich pracowników, a jego zastosowanie nie musi być uzasadnione szczególnymi okolicznościami.

Podstawowy system czasu pracy został uregulowany w art. 129 „Kodeksu pracy”. W systemie tym czas pracy nie może przekroczyć 8 godzin na dobę oraz średnio 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, który co do zasady nie powinien przekraczać 4 miesięcy. Cechami charakterystycznymi tego systemu są zatem stała norma dobowa (8 godzin) oraz przeciętna norma tygodniowa (40 godzin). Praca przekraczająca 8 godzin na dobę oznacza w tym systemie pracę w godzinach nadliczbowych, za którą przysługuje wynagrodzenie oraz dodatek lub czas wolny.

Jak już wspomniano okres rozliczeniowy w przypadku podstawowego systemu czasu pracy nie może przekraczać 4 miesięcy. W szczególnych przypadkach można go jednak nieco wydłużyć:

• w hodowli, rolnictwie, przy pilnowaniu mienia oraz ochronie osób – okres rozliczeniowy można wydłużyć do 6 miesięcy,
• w przypadku gdy praca dotyczy powyższych kategorii, a wydłużenie okresu rozliczeniowego umotywowane jest niekonwencjonalnymi warunkami organizacyjnymi czy też technicznymi wpływającymi na przebieg procesu pracy, wówczas okres rozliczeniowy można wydłużyć do 12 miesięcy .

Zaletą tego systemu jest fakt, iż umożliwia on uelastycznienie czasu pracy w ramach przeciętnie 40-godzinnej tygodniowej normy czasu pracy. Dopuszczalne jest w tym przypadku stosowanie rozkładu czasu pracy przewidującego pracę przez więcej jak 5 dni w tygodniu ustalając równocześnie odpowiednio mniejszą liczbę dni pracy w innym tygodniu okresu rozliczeniowego. Oczywiście należy wówczas pamiętać o zachowaniu niezbędnej liczbie dni wolnych. W związku z powyższym pracodawca ma możliwość elastycznego ustalania harmonogramów zgodnie z zapotrzebowaniem na prace. Przykładowo w jednym z tygodni okresu rozliczeniowego może tak zaplanować czas pracy pracownika, że będzie świadczył on pracę przez 6 dni, natomiast w innym zaplanuje odpowiednio 4 dni pracy. Istotne jest jednak, aby taki sposób planowania czasu pracy obejmował cały okres rozliczeniowy a wszelkie ustalenia odnośnie zaplanowania czasu pracy powinny zostać podane do wiadomości pracownika przed rozpoczęciem okresu rozliczeniowego. Ważne, aby średnio w tygodniu pracownikowi przypadały dwa dni wolne od pracy.

Autor: Malwina Grützmacher